Solidariteit

Als een van de voorbeelden hoe men het tegenovergestelde van de intentie realiseert is Gdansk te noemen. Zoveel jaar geleden dat Solidarnosc werd opgericht, het communisme is weg en het werk ook (hoewel het socialisme genoemd werd en het communisme nog niet bereikt was volgens de communisten). Sterker nog, degenen die toen werk hadden stappen nu in hun auto's, geen Polski Fiat meer, en komen de boel hier schilderen. Als het kapitalisme ongestoord zijn werk kan doen, harmoniseren en stabiliseren de prijzen zich binnen enige jaren. De beloning voor de arbeid is hier dan wel een stuk lager, en dat zal het moment zijn dat ook de Nederlander zich af gaat vragen of het goed was wat Solidariteit vermocht. Ik voorspel bijzonder weinig solidariteit met de Polen bij degenen wiens banen weg zijn.

Dit kan natuurlijk wel wat genuanceerd worden. Economie is geen zero-sum proces, en de welvaart die ergens meer is, hoeft niet ten koste te gaan van de welvaart ergens anders. Maar probeer dat uit te leggen aan de schilder of IT'er die zijn werk door iemand anders goedkoper gedaan wordt. Het pijnlijke is dat niemand er wat aan heeft als de werkloosheidsuitkeringen op hetzelfde peil blijven; dan betalen de Polen de premies voor de Nederlanders die op hun luie reet liggen. Ik voorspel dat ze liever zwart blijven werken, en dat wij ze liever zwart blijven betalen.

Van die redenering uit is het een vergissing geweest om de grenzen te openen. Laat me dat uitleggen. Als we er van uit gaan dat er twee soorten buitenlanders werk doen dat Nederlanders niet kunnen of willen, zijn dat de groep van expats die hooggekwalificeerd werk doen, zoals bijvoorbeeld business analyst of data modeller. Die zijn erg welkom en krijgen werkvergunningen, en betalen belasting. De andere groep is laaggeschoold en plukt bollen of doet klusjes, en betaalt over het algemeen geen belasting, want komt zomaar de grens over, of op een toeristenvisum. Als de grenzen binnen Europa niet open zouden zijn gesteld, hadden we de laatste groep kunnen overtuigen om belasting te betalen door ze in ruil daarvoor vrij en gemakkelijk reizen van en naar de thuisbasis te beloven. Dit gaat nu niet meer, want het is zogenaamd goed voor de economie om de grenzen open te laten. Lang leve de solidariteit, maar met wie ook alweer?