Spelling

De idee van een officiële spelling an sich is achterhaald. Ik begrijp dan ook de opstand niet helemaal: die legitimeert de wijziging juist. Niet in opstand komen maar de betere spelling gebruiken, dat zou pas helpen. Als de spellingscommissie zou geloven in haar eigen uiting dat een taal een organisch geheel is dat zich autonoom ontwikkelt, zou ze de regels afschaffen. Het is niet bewezen dat regels tot een betere communicatie leiden. Sommige talen hebben verschillende, in verschillende wetten vastgelegde spellingen, zoals het Engels. Dit leidde tot color en colour, organization en organisation, center en centre. Niemand heeft hier problemen mee; belangrijker is het om het verschil tussen fag en fag te weten.

Het Papiamento heeft twee verschillende officiële spellingen, voor een taal die door 2 a 3 honderdduizend mensen gesproken wordt. Curaçao heeft besloten tot een jaren zeventig-achtige fonetische spelling, waarover ik wat bevooroordeeld ben als Arubaan-by-marriage. Het is bijvoorbeeld voor mensen van het eiland Curaçao niet mogelijk de naam van hun eiland goed te spellen (je zegt Korsou dus de naam is zo, alleen dan weet niemand buiten de Antillen waar je het over hebt). Ook spelt men Erko voor Airco. Ik kan Arubaans Papiamento gemakkelijk lezen; de kranten van Curaçao kan ik echter pas lezen als ik ze harop voorlees en dan naar mezelf luister.

Vroeger was ik ook voor de nieuwe spelling, en vooral woorden op -ische hebben altijd een wat duitse indruk gemaakt en toen ik 14 was heb ik een tijd -iese geschreven (ik was ook tegen auto's omdat die slecht zijn voor het milieu). Met dat soort goede bedoelingen doe je alleen jezelf tekort. Ik begrijp nu dat het historische woordbeeld erg belangrijk is; het is wat me in staat stelt snel te lezen. De circuits in de hersenen die het geluid sampelen en in betekenis omzetten worden waarschijnlijk bij het lezen minder gebruikt dan de proponenten van spellingsmodernisering denken. In dit licht is de vernieuwing van De Vries en Te Winkel een misvatting. Het verlies van verbuigingen en vervoegingen hoeft niet gepaard te gaan met een verandering van de spelling. Als wij niet meer "ener" en "der" en "des" schrijven, schrijven we dat niet meer, het is geen reden om de spelling van andere woorden te wijzigen. Het maakte het lezen van vooroorlogsche couranten een stuk lastiger.

Mijn voorstel is dus het volgende: iedereen probeert zo coherent mogelijk te spellen, en de schrijvende media hebben een bijzondere verantwoordelijkheid op dit gebied. We moeten minder moeilijk doen met het door elkaar gebruiken van verschillende talen, dus een paar engelse woorden in een zin of een paar zinnen in half- engels, half-nederlands in een artikel kunnen geen probleem zijn, dit is zoals de meeste mensen toch al praten overdag. De jeugd praat al half txt. Spelling: het is elitair, schaf het af. We hebben jullie niet nodig.

Een laatste gedachte: de spelling is een emotionele zaak, zoals door iedereen tot vervelens toe gemeld. De spelling is ook vervat in een wet. Deze wet gaat niet gehandhaafd worden, zoals in Turkije, waar Koerden, als ze per ongeluk of expres een W of een Q gebruiken zoals in hun eigen taal, een boete equivalent aan EUR 300,- krijgen. Dit overigens waarschijnlijk niet uit redenen van taalzuiverheid, maar om redenen van discriminatie. De spellingswet ondergraaft als zodanig dus het respect voor wetgeving.

Zorgen

Wanneer moet je beginnen met je zorgen te maken? Is dat als al het europese dataverkeer wordt opgeslagen, maar niet illegaal maar door een besluit van het parlement? Is dat als ministers tegen het parlement mogen liegen en er niets gebeurd, of als er posters met meningen van burgers over politici worden weggehaald, compleet met blauwe ogen en onnodig geweld. Is dat wanneer buitenlandse geheime diensten burgers ontvoeren met medeweten van tegen ons liegende regeringen? Of is dat de week dat vier verschillende mensen je waarschuwen om niet zo openhartig te zijn op je weblog?

In de VS heeft de Stasi al gewonnen. Dubbeljoe neemt de verantwoordelijkheid, en we zijn uitgepraat. Voor de goede orde: Peter R. de Vries vs de AIVD. Met geheime diensten weet je nooit wat het spel is. Was dit een actie om Peter te kunnen aanklagen voordat zijn politieke plannen begonnen? Ik dacht dat vrijheid van de pers inhield dat officiele geheimhlouding niet geldt, het journalistieke doel is hoger; hier blijkbaar niet. Wat ik eigenaardig vindt is dat behalve Peter R, ook Pim (zijn nagedachtenis) er hier niet beter uitkwam - een andere bedreiging van de gezeten partijen - de bazen van de AIVD. Het verhaal dat de diskettes 2 jaar stillagen is onwaarschijnlijk, zeker na Tonino. Het verhaal dat de files unencrypted op diskettes terecht konden komen lijkt me nog minder waarschijnlijk; met werkende procedures van interne auditing op binnenlandse zaken zou dit een tikkende bom zijn voor de betrokken agent, die er achteraangegaan zou zijn.

En eens te meer is het zo dat bij geheime diensten als de RID en de AIVD de kans op incompetentie versus opzet anders ligt dan in het normale leven: men heeft er belang bij incompetent te lijken. Het ongunstige geval voor minister Remkes is nu dat hij, om niet onbetrouwbaar te lijken, incompetentie moet bewijzen.

Wanneer moet je je zorgen maken? Als een minister evident zijn macht misbruikt via een "koninklijk" besluit, en dan door de pers tot politicus van het jaar wordt gekozen? Welnee, als ik me zorgen maakte zou ik naar goede raad luisteren en niet meer bloggen.

Verelendung

Het probleem met fundamentalisme is dat de fundamentalisten gemiddeld niet fundamentalistisch genoeg zijn. Het opperwezen wordt een grote rol toegedicht, maar men is ervan te overtuigen dat als men de penicillinekuur niet afmaakt, de bacteriën versterkt uit de strijd komen; een regelrecht 'survival of the fittest'-principe. Op de Veluwe is er een harde kern die geen injecties wil; goed. Heel naar voor de kindertjes, dat wel, en een minpuntje op het gebied van naastenliefde. Hun Saoedische medefundamentalisten zijn dezelfde mening toegedaan, maar laten wel hun eigen nieren spoelen als ze zich weer slechter voelen. Misschien wordt het tijd voor de ware fundamentalist om iets te ondertekenen dat men niet geholpen wil worden met enige middel dat door wetenschap of evolutieleer tot stand is gekomen. Het wordt een wipeout voor de biblebelt en sommige stukjes midden-oosten. Het is beter en de overblijvers zullen, deo volente, hun dwaalleer afzweren.

Intermissie

Alle aandacht voor het spirituele, intellectuele en kunstzinnige ten spijt, is het lichaam nog steeds een machine waarin alles goed moet gaan volgens een proces waarvan het niet bijzonder zinvol is om het ontwerp of ontstaan te noemen omdat er veel is dat we niet weten en meer is dat we niet kunnen weten. Geluk is om daar korte perioden geen last van te hebben; geconfronteerd worden met ziekte en sterfelijkheid drijft de één tot religie en de ander tot depressie. En is er verschil? Sartre had wel een bepaald punt toen hij zei dat we hier ongevraagd arriveren en met wat geluk een aantal gezonde jaren hebben.

Het leven vraagt om verzoening met rampspoed als ziekte en dood, in ieder geval zorgen de voorkomens in onze omgeving, zowel dichtbij als verder af, voor een lichte schaamte over de 'problemen' waar we onszelf de laatste tijd mee bezighielden, zoals een minder glamoureuze werkomgeving dan tevoren (tijdelijk ook) en het verlies van het voorrecht om duur minder dan drie meter van het werk te parkeren; en wat veel werk, dat in geen enkele omstandigheid anders dan als een zegening uitgelegd kan worden.

Ongemerkt gezond, druk zijn en doorzeuren is het mooiste dat er is. En de liefde, vooral als ze langdurig en stabiel is en het object ervan begeerlijk en onverwacht blijft.

Solidariteit

Als een van de voorbeelden hoe men het tegenovergestelde van de intentie realiseert is Gdansk te noemen. Zoveel jaar geleden dat Solidarnosc werd opgericht, het communisme is weg en het werk ook (hoewel het socialisme genoemd werd en het communisme nog niet bereikt was volgens de communisten). Sterker nog, degenen die toen werk hadden stappen nu in hun auto's, geen Polski Fiat meer, en komen de boel hier schilderen. Als het kapitalisme ongestoord zijn werk kan doen, harmoniseren en stabiliseren de prijzen zich binnen enige jaren. De beloning voor de arbeid is hier dan wel een stuk lager, en dat zal het moment zijn dat ook de Nederlander zich af gaat vragen of het goed was wat Solidariteit vermocht. Ik voorspel bijzonder weinig solidariteit met de Polen bij degenen wiens banen weg zijn.

Dit kan natuurlijk wel wat genuanceerd worden. Economie is geen zero-sum proces, en de welvaart die ergens meer is, hoeft niet ten koste te gaan van de welvaart ergens anders. Maar probeer dat uit te leggen aan de schilder of IT'er die zijn werk door iemand anders goedkoper gedaan wordt. Het pijnlijke is dat niemand er wat aan heeft als de werkloosheidsuitkeringen op hetzelfde peil blijven; dan betalen de Polen de premies voor de Nederlanders die op hun luie reet liggen. Ik voorspel dat ze liever zwart blijven werken, en dat wij ze liever zwart blijven betalen.

Van die redenering uit is het een vergissing geweest om de grenzen te openen. Laat me dat uitleggen. Als we er van uit gaan dat er twee soorten buitenlanders werk doen dat Nederlanders niet kunnen of willen, zijn dat de groep van expats die hooggekwalificeerd werk doen, zoals bijvoorbeeld business analyst of data modeller. Die zijn erg welkom en krijgen werkvergunningen, en betalen belasting. De andere groep is laaggeschoold en plukt bollen of doet klusjes, en betaalt over het algemeen geen belasting, want komt zomaar de grens over, of op een toeristenvisum. Als de grenzen binnen Europa niet open zouden zijn gesteld, hadden we de laatste groep kunnen overtuigen om belasting te betalen door ze in ruil daarvoor vrij en gemakkelijk reizen van en naar de thuisbasis te beloven. Dit gaat nu niet meer, want het is zogenaamd goed voor de economie om de grenzen open te laten. Lang leve de solidariteit, maar met wie ook alweer?

Vertrouwen

Goed, de rechter heeft er zich ook over uitgesproken, en de vrijheid van meningsuiting blijft voorlopig nog gehandhaafd. Het verwijderen der spandoeken is dus ten onrechte geweest en dat is precies wat iedereen verwachtte. Is dit nu een welbewuste aanval op de vrije expressie geweest? Is dit Cohen die zich ervoor schaamt dat Verdonk opdraait voor het uitvoeren van door hemzelf geformuleerd beleid? Denkt men dat we er echt in het algemeen zullen intrappen als kleine beschadigingen in een ruit als voorwendsel worden ingezet voor het opzetten van de muilkorf?

Aan de andere kant is er nog steeds geen uitslag van het onderzoek over het door Verdonk meermalen verkeerd voorlichten van de tweede kamer. Stel je voor dat ik een fiets steel. Omdat het uitkomt en ik beschuldigd word, stel ik voor om het onderzoek na mijn pensionering te doen. Dus we doen nu niets. Omdat de eigenaar boos is, en ik de fiets in de gracht heb gegooid, en een andere heb gestolen - ik verklaar dat hij adequaat op slot stond en er dus geen sprake van diefstal kan zijn -, leg ik hem een spreekverbod op - dat is ongeveer de redenering van Cohen en Verdonk. In bijna de woorden van Nout Wellink: ik heb nog nooit zo'n geen vertrouwen in de overheid gehad. Ben benieuwd wat die van plan is.

Dutch Type

Het boek waar ik de afgelopen tijd met het meeste plezier in heb zitten lezen is "Dutch Type" van Jan Middendorp. Als je van letters houdt zoals ik, is het een doorlopend feest. Ik heb me nooit gerealiseerd dat Nederland een buitenproportioneel aandeel heeft van 's werelds beste type designers en typografen, en hoeveel van de beroemde letters in bekende logo's van Nederlandse ontwerpers zijn. Het boek is prachtig uitgevoerd en concentreert zich op de belangrijke ontwerpers door de eeuwen heen, in perioden die ruwweg zijn opgedeeld in historisch, de tijd van het metaalzetten en het digitale tijdperk. Het wees me er op dat ook deze pagina's eens opnieuw moeten worden bekeken, want hoewel dit lettertype er op de Mac mooi en leesbaar uitziet, zag ik laatst dat op de nieuwere Internet Explorers onder Windows het niet "je van het" meer is.

Arah

Ik heb erg moeite met het weg laten halen van spandoeken door de politie. Deze spandoeken waren gericht tegen minister Verdonk; een onwaarheid, een zogenaamd 'schot op het raam' van de werkkamer van deze minister werd als excuus gebruikt. Dit is niet in overeenkomst met de vrijheid van meningsuiting in een democratie. Mensen moeten vrij zijn Verdonk 'minister van deportaties en vreemdelingenhaat' te noemen, ten eerste omdat de europese wetgeving zojuist heeft bevestigd dat bestuurders tegen een stootje moeten kunnen wat dit soort uitingen betreft, en ten tweede omdat het waar is.

In Suriname is Robert Arah begraven, die niets fout deed behalve dat hij bestond en zich in Nederland bevond in het huidige tijdsgewricht, terwijl hij de foute keuze qua nationaliteit heeft gemaakt bij de gedwongen onafhankelijkheid van Suriname in 1975, toen hij waarschijnlijk een jaar of zes was. De overheid staat burgers van andere landen overigens wel toe om een dubbele nationaliteit te hebben.

Ook de funeste legitimatieplicht is hier schuldig: Arah stond op de Dam toen hij zich niet kon legitimeren. Nog niet zo lang geleden mochten agenten niet zomaar iedereen zonder reden naar papieren vragen. Door deze schandelijke totalitaire maatregel, gecombineerd met de onrechtvaardige behandeling van mensen uit de ex-kolonie Suriname, en aangevuld met de schrikbarende incompetentie van uitzend-bewakers, is hij bij de brand in het concentratiekamp op Schiphol om het leven gekomen. Verdonk noemt dit 'adequaat.' Ik schaam me voor deze regering en voor het gedrag van deze mevrouw Verdonk. Ik begrijp ook niet dat, gezien het feit dat zij de kamer al enkele malen verkeerd heeft ingelicht, zij nog steeds op die plek zit.

Persoonlijke beledigingen aan het adres van mevrouw Verdonk, hoezeer verdiend ook, vergelijkingen met totalitaire regimes en geweld zijn hier niet de oplossing; het forceren van vervroegde verkiezingen wellicht wel. We zullen wel moeten vechten voor het recht van mensen om spandoeken op te hangen, en niet op straat zomaar naar identificatie gevraagd te worden. Ik ben er van overtuigd dat de meerderheid van de Nederlanders dit ook vindt.

Broke-broke

In de categorie 'eigenaardige censuur-verschijnselen' blijken de censors van Kanye West nu een spastische stotter te prefereren boven het laten horen van het woord waarmee ze hun product verkopen: "I ain't saying she a Golddigger, she ain't messing with no broke-broke ...". De realiteit is dat de kinderen de plaatjes kopen omdat ze een identiteit bieden die ze elders niet geboden wordt; ik stel voor dat we het bijbehorende woord de-taboe-iseren, vooral als het zelfrefererend is. Goed nummer trouwens - fantastische clip van Hype W. Ik vraag me af wanneer de eerste generatie geboren wordt die voornamelijk spreekt in weggelaten woorden.

Griep

Herstarten is wonderbaarlijk moeilijk, zeker als het 'werk'project in aflevermodus is. Dit keer was het ook weer een weekje afwezigheid met slechte connectivity dat me de das omdeed; maar de voornaamste oorzaak is de totale absorptie met andere zaken, die ook gedurende 'vrije tijd' (nou daar is een anachronistisch concept) de meeste cycles opeisen. En wat is er te melden over de buitenwereld? Is het ook iemand anders opgevallen dat de vogelgriep alweer uitbreekt bij het plannen van invasies in het midden oosten? Ik neem aan dat de voornaamste oorzaak van de verspreiding naar andere landen het onderzoeken van dode volgels is; als je dat in de periode daarvoor niet doet, wordt de kans van ontdekking van de verspreiding aanmerkelijk groter.

Dongeschool

In dit drie-reunieën-jaar was de beurt nu aan de lagere school. Om te beginnen was in de loop der geschiedenis het gebouw verhuisd naar de overkant van het schoolplein, en de reunie werd dus voor de meeste deelnemers gehouden in het verkeerde gebouw. Ten tweede waren er geen meisjes uit mijn jaar, wat helaas een constante factor in bijna alle reünieën was. Desondanks was het gezellig, en ook degene die je vroeger nooit sprak blijkt een boel herinneringen met je te delen. Ik weet nu eindelijk waarom het uitging met mijn eerste vriendinnetje, want ik heb met mijn rivaal gesproken. Hij had een propje op haar tafel gegooid met daarin het officiële verzoek, en toen was het gedaan. Ik ben er nu, vijf en dertig jaar later, achtergekomen.

Vienna

Vers terug uit Wenen, voordracht ging goed alhoewel ik blij was dat ik op dinsdag stond gepland zodat ik maandag wat kon integreren in de Oostenrijkse cultuur van speeches afleveren. Wenen zelf was fantastisch en we hebben een paar dagen mooi weer gehad, en ook een paar dagen regen, maar zijn daardoor eindelijk een keer in het Albetina en Leopold- museum geweest. Het kantoor waar ik vergaderde bleek in het oude atelier van Egon Schiele te zijn gevestigd; veel kantoren in Wenen zijn trouwens in oude, hoge huizen gevestigd. Het Mozarthuis wordt gerenoveerd in anticipatie op zijn jaar, in 2006. Hij gaat er qua leefomstandigheden trouwens zoveel jaar na zijn verscheiden behoorlijk op vooruit.

Hiatus

Deze korte hiatus was onvermijdelijk omdat ik het, hoe saai ook, druk had. En eigenlijk nog steeds. Morgen gaan we naar Wenen waar ik een voordracht ga houden; ik moet de slides nog samenstellen uit het groeiende pak dat ik voor deze gelegenheden achter de hand hand heb.

Natuurlijk had ik hier de afgelopen tijd moeten melden hoe het loopje in het nieuwste Missy Elliot -nummer lijkt op Hey Boy Hey Girl van the Chemical Brothers uit 1999; hoe ik bij dat nummer dacht dat er weer iets zou gebeuren in de muziek (zoals ik eerder dacht bij Rise van Sly & the Family Stone, Word Up van Cameo en laatstgenoemd Chemical Brothers nummer; het lijken toch geisoleerde incidenten bij nader inzien; vooral de soortgenoten van de Chemische Broers bakken er weinig van - hun eigen nieuwste belooft veel maar ik weet wel beter - zelfs als ringtone hoorde ik hem laatst).

Ook had ik natuurlijk moeten melden hoe de plannen van Rita ("Hurricane") Verdonk doorgaan met gedecimeerd te worden door mensen die de wet wel kunnen lezen - en ik me nog steeds afvraag of het voorstellen om de wet te overtreden, door bijvoorbeeld Antilliaanse Nederlanders te gaan discrimineren, niet gewoon strafbaar blijkt te zijn en ze wat tijd in het cachot kan doorbrengen om tot rust te komen ("uit te woeden").

Misschien volgende week meer berichten uit de relatief grootste hoofdstad in Europa.

Bridgewater

Gisteren op de ring rond Antwerpen was het zo donker en zo nat, dat ik een paar keer groot licht en de navigator nodig had om te zien waar de weg liep. We konden nog ontsnappen voordat de tunnels werden afgesloten, maar een pretje was het niet. In de FNAC een paar CD's meegenomen, waaronder Dee Dee Bridgewater, die een magnifieke versie van Leo Ferré's "Avec le temps" zingt, en Anggun, waar ik nooit van had gehoord maar die aardige Franse pop maakt. De nieuwe CD van Lara Fabian is ook de moeite waard, maar het duurt waarschijnlijk wat langer voordat ik er in kom.

De grote vergissing was Robert Palmer's posthume verzamelaar; ik zweer dat ik zag dat "Every Kind of People" en "You overwhelm me" er op stonden, maar toen ik thuis kwam was dat laatste nummer verdwenen. Rond 1978-1979 draaide ik Robert soms regelmatig grijs, maar er zijn maar een paar hoogtepunten: de trompetsolo in "Every Kind of People" en het stringarrangement van "You overwhelm me" door Gene Page. ("Give me an Inch" staat er wel op - dat lijkt me niet te veel). Verder "Can we still be friends" (van Todd Rundgren) en "Remember to remember" (ook van clues): op de verzamelaar wordt het laatstgenoemde nummer in een afschrikwekkende Power Center uitvoering vermorzeld door Tony Thompson en de mindere helft van Duran Duran. De originele uitvoering, waarschijnlijk net als Voices van Hall en Oates qua productie er beïnvloed door "Is she really going out with him" van Joe Jackson, laat zien wat voor mooi geluid je kunt maken met gitaar, bas en piano.

Weg met allochtoon

Zo, dat is de laatste keer dat ik het woord gebruikt heb. Niet dat het veel zal helpen, maar het woord hoort wel afgeschaft te worden. Vooral omdat het voor veel mensen de politiek correcte manier was om te discrimineren. Het grootste probleem, zoals Spong terecht zei, is dat nergens gedefinieerd is vanaf wanneer het binnenkomen van Nederland telt. In ons geval, was de vader van mijn overgrootvader afkomstig uit het toenmalige Oost-Pruisen, het huidige Litouwen. Als we verder terug gaan, is er niemand autochtoon. Dat woord hoort dan natuurlijk ook afgeschaft te worden.

Halfbakken

Wie denkt dat journalisten in oorlogsgebied per ongeluk worden geraakt moet wel heel naief zijn; voor soldaten zijn ook de journalisten uit hun eigen land de vijand. De problemen en rechtszaken ontstaan alleen als er pers in de buurt is. Het is dus het handigst om die te proberen zo af te schrikken dat ze uit de buurt blijven. Gisteren is er een geluidsman van Reuters gewoon overhoop geschoten en de rest van de crew gearresteerd. "They treated us like dogs." Dat is dan in ieder geval beter dan de 30.000 Iraakse burgers die sinds het begin van het conflict, volgens cijfers van de engelstalige pers, omgekomen zijn. Een recente USA Today - Gallup -CNN poll stelde vast dat 57% van de Amerikanen vindt dat de oorlog hun land kwetsbaarder voor terrorisme heeft gemaakt. De kans bestaat dat ook de meeste Nederlanders dat vinden over hun land. Ik ken persoonlijk niemand die het een goede zaak vind dat Nederland in die oorlog aanwezig is, en dat kan aan de beperktheid van mijn vriendenkring liggen, maar het zou ook zo kunnen zijn dat er een beperkte Haagse steun is, waar de rest van Nederland hoognodig iets van zou moeten zeggen. De militair die zo eager op het toneel sprong om te laten zien dat ook Nederland mee deed, in plaats van correct het halfbakken oer-Nederlandse compromis te vertegenwoordigen, mag van mij nog steeds een jaartje de gevangenis in om na te denken over de gevolgen. Of nee, misschien een aantal uren dienstverlening als journalist aan het front.

Kiestoon of 220

Amsterdam Zuid heeft een KPN Adsl-storing die al de hele dag duurt; toegang tot het net zit qua belangrijkheid al ergens tussen de dialtone (hoe is het leven zonder telefoon) en het electriciteitsnet (hoe is het leven zonder stroom). Dit soort dingen gebeuren altijd als ik een klant op bezoek heb, en ik zou allang zakelijk adsl hebben als ik er ook maar enig vertrouwen in zou hebben dat dit minder storingen zou hebben; voorlopig is het wel een stuk duurder.

Als je de mensen in Spanje zag kun je je niet voorstellen dat er leven was voor de mobiele telefoon; waanzinnig dat je in het vliegtuig nog steeds niet kunt bellen met je eigen mobieltje. Het is een publiek geheim dat dit is om storingen op de grondstations te vermijden; de spullen in het vliegtuig kunnen er namelijk best tegen, evenals de apparatuur van een ziekenhuis als je tenminste meer dan drie centimeter er vandaan blijft.

44 graden in de schaduw

Na een weekje staking van de vuilnismannen (wij moesten vroeger "vuilnislieden" zeggen) stonk het hier en daar een beetje in de binnenstad, maar het was niets bij de vlagen van zoetig bederf die er over Sevilla waaiden in de buurt van de dumpsters die net vol, of net niet helemaal leeg waren. Ik had visioenen van "de dood in Venetie", als von Aschenbach vanwege choleragevaar de stad moet verlaten, evenals de rest van de mondaine toeristen. (En de blije blik als e.e.a. niet door blijkt te kunnen gaan is waarschijnlijk Dirk Bogardes beste performance, in ieder geval mooiste shot, van zijn carriere). De film blijkt min of meer gebaseerd op een ware gebeurtenis, verhaald door Thomas Mann die Gustav Mahler in de trein tegenkwam. De jongen die de jonge pool Tadzio mocht spelen heeft de rest van zijn leven alle schuld van tegenslag aan de film kunnen geven. Het verhaal zou vandaag de dag niet kunnen denk ik - ik zou het niet durven uitleggen aan de gemiddelde Amerikaan - en hun mores zijn hier leges. We mogen Visconti bewonderen dat hij het aan z'n laars lapte - hij was zo'n salonsocialist die zoveel geld had dat hij kon vinden wat hij wilde.

Moskou 1985

Twintig jaar geleden was ik in Moskou. Gorbatsjov was net aan de macht maar niemand wist nog precies wat er komen ging. (Ik denk hijzelf ook niet). Door wat er toen in gang is gezet is de wereld veranderd van de koude oorlog tot de huidige met het islamitische vijandbeeld. Het zal een tijdje duren, maar het moet bijna zo zijn dat Gorbatsjov de grote verandering had gepland met mensen in het westen; de tegencoup van de oude garde bereikte niet het doel maar zorgde voor een doorkruising van het zorgvuldig geplande schema waarin het kapitalisme geleidelijk werd ingevoerd.

Het leven in Moskou twintig jaar geleden was ongeveer net zoals hier, met als uitzondering dat de Russen die ik sprak zonder uitzondering dachten dat wij in het westen allemaal steenrijk waren en onze ouders een mercedes-benz reden. Ook waren ze meer dan normaal geinteresseerd in spijkerbroeken, schoenen en jassen uit het westen, hoewel al die dingen daar ook te koop waren. Men klaagde er over dat ze veel geld op de bank hadden maar niets konden kopen.

De krampachtigheid van de sovjet-media was in schrille tegenstelling tot de beschikbaarheid van buitenlandse publicaties en radiozenders. In het Goem-warenhuis draaiden de Beatles en ELO. De keuze aan artikelen was beperkt, wat inhield dat winkelen niet echt nuttig was, want hetzelfde assortiment was overal, en voor dezelfde prijs te koop.

De metro's waren een toonbeeld van netheid in een stad die verder wat rommelig en koud was. Er waren veel auto's op straat, maar van Russische merken, en een paar Tatra's uit Tsjecho-Slowakije. Er was geen merkbare surveillance, behalve in de hotels waar alle oude dametjes, op elke verdieping eentje, naar verluid van de geheime dienst waren. Er reden wel altijd veel legervoertuigen op straat, maar de meesten vervoerden normale goederen. Er was nog niets voelbaar van grote verandering, en ook niets dat er op wees dat het land zou instorten, zoals het later deed. We weten wat er gebeurd, is, en door het openen van de archieven, ook veel van de misdaad die er heeft plaatsgevonden in de afgelopen eeuw.

Bij wijze van reprociteit zouden ook de archieven aan deze kant van het ijzeren gordijn open moeten, niet gecensureerd zoals nu, maar echt en onbeperkt, om de periode echt in perspectief te kunnen zien. Geschiedenis is altijd die van overwinnaars, maar er is niets dat ons er van weerhoudt om ook onszelf te overwinnen.

Varia

Ik had het graag nog wat over de hitte in Sevilla gehad, maar het Parool kopte met het feit dat er al 40.000 boetes voor het overtreden van de identificatieplicht zijn uitgeschreven. Nu weten jullie dat ik geen optimist ben maar dit cijfer verbaasde me toch. Tijd om het register van getolereerde scheldwoorden voor de politie er op na te slaan, ik vraag me af of 'fascistoide luiwammes' of 'gemakzuchtige randdebiel' er op staan. Benieuwd wanneer Nederland er achter gaat komen dat een overheid er voor ons is, en niet andersom. Wordt ik rechts? Of is dit nog steeds links?

In ander nieuws, de BBC meldde vanmiddag dat literatuurwetenschappers hebben vastgesteld dat een goed kort verhaal religion, sex en mystery bevat. Hun wedstrijd werd gewonnen door de volgende inzending "Oh my God, I am pregnant; I wonder who did it."

Het Helios-raadsel houdt de mensen ook in de greep. Meestal vallen de vliegtuigen als mussen uit de bomen als ik in warm weer vlieg, en ook deze keer was het raak, zowel in Griekenland als in Venezuela. Wat er precies gebeurd is, is slechts een kwestie van hoeveel detail je wilt; ik ben tevreden met de verklaring dat als je een vliegtuig niet onderhoudt, het vanzelf een keer naar beneden komt. De stelling dat vliegen zo veilig is, wat ook onmiddellijk in een filmpje aan boord van onze Transavia-737-800 (jaja) werd gezegd door een 'captain-acteur', vlak voor de demo van de zwemvesten en de inflatable slides, maakt ook niet zo veel indruk. Als je iemand een beetje mank ziet lopen, zeggen ze niet vaak dat het door een 'oude wond van een vliegtuigongeluk' komt. Niet?

Absent

We waren een paar dagen in Sevilla voor het huwelijk van de jongste broer van mijn vrouw; later meer daarover. Los gezien van het feit dat ik het Internet slechts over GPRS in mijn mobiele telefoon kon benaderen, ben ik het hele ge-web-log gewoon glad vergeten de afgelopen vijf dagen. Dat het de afgelopen dagen in Sevilla tussen de 37 en 44 graden Celsius was, kan daarmee te maken hebben.

Zomergast

Interessant en boeiend is niet hetzelfde, zoals Robbert Dijkgraaf in Zomergasten liet zien. Hoewel alle onderwerpen me interesseren kon het me niet bijzonder boeien. Vorige week was er een vage Belgische kunstenaar die wel boeide maar totaal oninteressante onderwerpen had, zoals koning Boudewijn. Kan er iemand tv kijken zonder te zappen? Ik verwacht veel van de nieuwe beeldbuisinnovatie waarin je samen verschillende dingen kunt zappen. Verrast was ik wel toen Robbert "Weapons of Choice" van The Chemical Brothers (kunst van Christopher Walken) liet zien. Daarnaast was er, zoals te verwachten was, een overdosis aan populair wetenschappelijk fragmenten. Yorin had gelukkig America's next supermodel.

Arte had een goede film uit 1964, La Peau Douce, één van de zeldzame met Françoise Dorleac. Onbegrijpelijk is dat Arte op de Amsterdamse kabel in het Duits wordt uitgezonden, als er Franse films zijn. Arte is er ook in het Frans. Nu Spanje (TVE) en Italië (RAI1) verbannen zijn, en de keus tussen Frans en Duits op Duits uitvalt (terwijl er toch meer Nederlanders naar Frankrijk op vakantie gaan) ligt volgens mij de bewijslast bij de programma-comissie bobo's dat er geen anti-romaanse talen samenzwering is. Ueberhaupt is het vreemd dat dit gebeurt met de huidige overcapaciteit aan bandbreedte.

Kortom, ik kan iedereen aanraden een schotel te kopen en op het dak te zetten; ik heb het gedaan toen CNN voor het eerst verdween van de Amsterdamse kabel: ik maak graag zelf uit waar mijn nieuws vandaan komt.

Clips: Music, Madonna

'Music' van Madonna is een merkwaardige clip, niet om wat er niet in gecensureerd is (Ali G die in korte tijd de woorden 'punani' en 'bwatty boy' (Jamaican voor respectievelijk het vrouwelijk geslachtsdeel en (manlijke) homoseksuelen) er uit krijgt en Madonna's borsten bespreekt, en ook niet voor de striptease-club scenes of die in de limousine; nee, het is een zin in de songtekst die er wat moeilijk vanaf komt. Om precies te zijn "Music, makes the bougeoisie never rebel" (tenminste, 'never' klinkt verhaspeld en ik zou zweren dat ik haar tijdens een optreden 'wanna rebel' hoorde zingen).

Dit illustreert dat politiek engagement nu gevaarlijker geacht wordt dan sex. Dat laatste in de kiosken van Lissabon als enig blijvend verschil na de Anjerrevolutie voor de Portugezen. Hoewel ik wel beter weet dan te denken dat ze er iets mee bedoelt, was ik toch verrast; het is de afgelopen dertig jaar niet zo'n populair onderwerp. Ik denk dat de laatste keer dat ik de woorden 'rebel' en 'bourgeoisie' in één zin hoorde was in Prima della Rivoluzione van Bertolucci hoorde in zijn complete tautologische grootsheid: (in het Italiaans) "Voor de kinderen van de bourgeoisie is het altijd vóór de revolutie." De film ging overigens over sex, niet revolutie, want volgens de hier geopperde theorie hadden we hem dan nooit gezien.

Gemeen en dom

Nu hoeft van mij niet iedereen de hele tijd consequent en coherent te zijn, maar de laatste tijd zijn er wat trends die de grenzen van de antinomie overschrijden. Rechts in de US is uit respect voor leven tegen vruchtafdrijving, maar tegelijkertijd voor de doodstraf. Het vrije westen wil uit bescherming voor onze vrijheid websites afsluiten, die van salafistische islamieten, en mensen die onwelgevallige dingen zeggen deporteren om onze vrijheid van meningsuiting te beschermen. Het US congress keurt het storen ("jammen") van de nieuwe Venezuelaanse 'nieuws'zender goed, om te voorkomen dat dit 'nieuws' ook in andere landen ontvangen wordt; dit om de vrijheid te beschermen; het schreeuwde moord en brand over het storen van Radio Free Europe en andere 'nieuws'-instituten. De Nederlandse regering heeft het over hoofddoekjes met betrekking tot de scheiding van kerk en staat, maar begint zelf een zeurverhaal over intelligent design in het onderwijs. Intelligent design heeft niets met wetenschap te maken, zolang het tenminste niet met bewijsbare hypotheses komt. De theorie van Darwin wel; zullen we afspreken dat we wetenschap onderwijzen en niet onbewijsbaar gebabbel? Zullen we afspreken dat vrijheid van meningsuiting voor iedereen geldt, en dat we mensen zullen straffen zodra ze de wet overtreden? Zullen we afspreken dat als we tegen abortus zijn, zoals ik (en dan speciaal tegen de non-provocatus variant), we het niet andere mensen gaan verbieden?

Nu is het de vraag natuurlijk of dit soort antinomieën alleen maar vanuit een bepaald gezichtspunt dit karakter hebben, en vanuit andere gezichtspunten waarheid zijn. Het eerder genoemde voorbeeld van Fox News, waarin de mevrouw op TV in één zin stelde dat Aruba een gevaarlijk eiland is, en dat de politie er onervaren in sporenonderzoek is omdat er bijna nooit een moord gepleegd wordt. Is dat nu waar als je een hekel hebt aan Aruba en de Arubaanse politie, of is dat alleen waar als je doel in de wereld is sensationele en opruiend 'nieuws' berichten te verzorgen? Of zijn ze gewoon gek en dom? (Of zoals de onsterfelijke Swiebertje met zijn zakmes het stempeltje "gemeente eigendom" veranderde in "gemeen en dom"?)

Anjuli

Het is vreselijk nieuws. Estrelita's dochtertje Anjuli is overleden (leukemiepatientje.web-log.nl). Ik hoorde het van mijn zusje want ik ben zelf wat achter met alles. Het is ongelofelijk oneerlijk. Ik hoop dat je, lieve Estrelita die ik nog nooit heb ontmoet, de kracht kan vinden om door te gaan; ik kan natuurlijk nog niet beginnen te begrijpen wat een dreun het leven je heeft gegeven. Wees ervan verzekerd dat hier een heleboel mensen diep door geraakt zijn.

Deugd

Het is mogelijk dat de IRA het bijltje erbij neergooit (de wapens neerlegt) omdat hun inschatting is dat met zo'n aanzienlijk budget gealloceerd aan intelligence en politiemacht, het niet anders kan dat iedereen die zich met terrorisme bezighoudt, stuk voor stuk tegen de lamp gaat lopen. En wat kun je beter doen dan van de nood een deugd maken? Als de situatie in Noord-Ierland genormaliseerd wordt is het tijdperk van onderzoek aangebroken, waarin bestudeerd kan worden waarom de Engelsen daar naartoe gingen, en wat de mensen in Engeland verteld is als justificatie. Ik weet dat de meeste Engelsen denken dat het leger en de politie ruimhartig probeerden de vechtende Ieren van verschillende religieuze overtuiging uit elkaar te houden, en ik weet ook dat er een boel over de Potato Famine verteld wordt, maar niet dat die ontstond doordat het Engelse leger de aardappels meenam. Het feit dat de plannen voor terugtrekking zo snel (een dag?) volgen op de aankondiging van het bestand wijst er in mijn ogen op dat het een en ander ditmaal voorgekookt is in niet-openbaar overleg.

Telefonist

"Deze dag in de geschiedenis", van de BBC heeft een interessant item. In 1959 is op deze dag blijkbaar in Engeland het eerste geautomatiseerde telefoongesprek vanuit een telefooncel gemaakt, door de koningin uiteraard. Deze zinsnede trok mijn aandacht: "However, automatic dialling will inevitably lead to job losses. The GPO employs 50,000 operators and this number will be halved by 1970, saving an estimated £15m a year." Dit sterkt me in de overtuiging dat het exporteren van wat nu "technology work" is, en in wezen saai en repetitief programmeerwerk naar lage lonen landen als China en India is, niets is om je ongerust over te maken, behalve natuurlijk als je werkt als niet-zo-creatief programmeur en je je niet voorbereidt op het doen van iets anders.